Brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym rodzi konieczność uzupełnienia opłaty od pozwu

Brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym rodzi konieczność uzupełnienia opłaty od pozwu

Kwestia wezwania do uzupełniania opłaty od pozwu w wypadku stwierdzenia przez sąd braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym była sporna. Ścierały się bowiem ze sobą dwa polaryzujące stanowiska. Zgodnie z pierwszym z nich czynności podejmowane przez przewodniczącego a następnie sąd, który bada czy istnieją podstawy do wydania nakazu zapłaty, to czynności formalne, dlatego pozew od początku dotknięty jest brakiem fiskalnym (art. 130 § 1 k.p.c.), a przewodniczący powinien wezwać do uiszczenia opłaty. Drugi pogląd optował za przyjęciem, iż jeżeli przewodniczący nadaje sprawie bieg, czyli skieruje sprawę na posiedzenie, wtedy nie można zarządzić zwrotu pozwu (130 § 2 k.p.c.), a ewentualną brakującą opłatę sąd orzeka w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie w instancji.

Spór rozstrzygnięty został przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 października 2016 roku podjętej w składzie 7 sędziów w sprawie o sygnaturze akt III CZP 44/16. Zgodnie z tezą wskazanej uchwały: W razie stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym sąd wzywa powoda – także gdy jest reprezentowany przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego – do uiszczenia pozostałej części opłaty od pozwu w terminie tygodniowym pod rygorem jego zwrotu.

Sąd Najwyższy wprawdzie nie opowiedział się za jednym ze stanowisk wprost, jednak zauważył iż badając pozew przed wydaniem nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, przewodniczący dokonuje oceny merytorycznej pozwu. Nie można w takim wypadku mówić o formalnym badaniu pozwu. Niezasadne jest także, zdaniem Sądu Najwyższego, „kredytowanie postępowania” przez Skarb Państwa.

Do obowiązku uzupełnienia opłaty od pozwu należy zatem przez analogię stosować art. 130 §1 k.p.c. Wezwanie do uzupełnienia brakującej części opłaty pod rygorem zwrotu pozwu dotyczy także powoda reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika, gdyż zastosowanie w drodze analogii art. 130 §1 k.p.c. wyłącza stosowanie art. 130² §1 k.p.c.