Fundacje zagraniczne: Fundacja w Holandii

Fundacje holenderskie zostały zdefiniowane w art. 2:285 holenderskiego Kodeksu cywilnego. Fundacja w Królestwie Niderlandów („Stichting” dalej zwana „Fundacja”), jest osobą prawną, zawiązaną aktem prawnym, nieposiadającą wspólników, która jest utworzona do realizacji swoich celów statutowych z wykorzystaniem kapitału, wniesionego do Fundacji na ten cel.

Fundacja jest zawiązywana w momencie zawarcia statutu, wtedy również nabywa osobowość prawną. Do jej powstania nie jest konieczne uzyskanie uprzedniej zgody jakiegokolwiek rejestru. Statut Fundacji obligatoryjnie powinien być sporządzony w języku holenderskim, natomiast pozostałe dokumenty mogą być przygotowane w innym języku i jest to zazwyczaj język angielski.

W Holandii występują dwa rodzaje fundacji:

• „Family Foundation” – fundacja, która jest podmiotem stosunkowo podobnym do polskiej fundacji. Jej celami może być m.in. wspieranie projektów i działań osób, instytucji, stowarzyszeń realizujących cele charytatywne i społecznie użyteczne, zbieranie środków na rzecz osób trzecich, działanie jako powiernik/posiadacz zebranych środków na rachunek organizacji dobroczynnych w Holandii lub za granicą i realizacja wypłat tych środków dla organizacji dobroczynnych.
• „Stichting Administratiekantoor” – fundacja, która jest specjalną formą tego rodzaju struktury, posiadająca możliwość wydawania świadectw depozytowych. Cele niniejszej Fundacji znacznie się różnią od Family Foundation i mogą obejmować m.in. nabywanie akcji, udziałów, praw i obowiązków w spółkach, środków pieniężnych, weksli, obligacji oraz nieruchomości, wykonywanie prawa głosu oraz innych praw kontrolnych, które przypisane są do w/w majątku. Wykonywanie innych praw wynikających z posiadania majątku, może się odbywać poprzez zawieranie umów, wykonywanie prawa do użytkowania, wykorzystywania bądź obciążania praw w inny sposób, a także podejmowania wszelkich niezbędnych, powiązanych z tym czynności.

Wyżej wymienione świadectwa depozytowe mogą być wydawane przez Fundację w momencie wniesienia do niego majątku (np. udziałów czy środków pieniężnych). Dzięki instytucji świadectw depozytowych możliwym jest oddzielenie władztwa ekonomicznego od korporacyjnego
co w praktyce znaczy, iż np. w przypadku wniesienia udziałów spółki do Fundacji, taki podmiot stanie się wspólnikiem tej spółki, a zarazem będzie występował w rejestrze przedsiębiorców. Właścicielem ekonomicznym tych udziałów będzie posiadacz świadectw depozytowych, który będzie miał prawo do uzyskania wszelkich świadczeń z tytułu uczestnictwa w spółce.

Świadectwa depozytowe emitowane przez Fundację mogą zostać wydane osobie prywatnej, która będzie dysponowała wtedy prawami osobistymi względem majątku Fundacji. Po upływie określonego czasu może dokonać darowizny świadectw depozytowych na rzecz innej Fundacji, tak aby ostatecznie przenieść także władztwo ekonomiczne na strukturę posiadającą odrębną osobowość prawną.

Niezmiennie jednak prawo Fundatora do decydowania o przeznaczeniu majątku jest zabezpieczone poprzez:

• funkcję Protektora lub Rady Protektorów,
• możliwość powoływania i odwoływania Członków Zarządu Fundacji,
• zapisy w statucie Fundacji dotyczące przeznaczenia i sposobu dystrybucji majątku przekazanego Fundacji.

Zabezpieczenie majątku osiąga się, gdy w momencie wniesienia majątku do Fundacji, nie jest on już własnością osoby, która go wniosła,
ani beneficjentów. Co do zasady, wierzyciele osoby wnoszącej majątek nie mogą kierować roszczeń do samej Fundacji, ani też jej beneficjentów. W związku z tym jeszcze za życia danej osoby możliwe jest stworzenie struktury, która pozwoli na płynne przekazanie majątku spadkobiercom
oraz wielopokoleniowe zabezpieczenie majątku.

Fundacja z uwagi na całkowite odseparowanie od masy majątkowej fundatora, stanowi najwyższy poziom zabezpieczenia jego majątku prywatnego przed roszczeniami wierzycieli (o charakterze prywatnoprawnym i publicznoprawnym). Pomimo odseparowania majątku Fundacji, fundatorowi (występującemu np. w roli Protektora) mogą przysługiwać uprawnienia kontrolne o charakterze osobistym, co zapewnia pełną kontrolę nad majątkiem przekazanym na rzecz Fundacji. Ponadto, umożliwia ustanowienie dowolnych zasad dziedziczenia majątku, co powinno zapewnić zachowanie ciągłości biznesu jak i bezpieczeństwo majątku rodzinnego, a więc usunięcie jednej z potencjalnych przyczyn konfliktów między członkami rodziny.

Fundator ma dużą swobodę w zakresie kształtowania treści statutu Fundacji. Fundator może być członkiem organu Fundacji. Jednak,
aby usprawnić administrowanie Fundacją oraz zapewnić posiadanie przez nią substancji ekonomicznej na terytorium Holandii, z reguły funkcja zarządzania takim podmiotem jest powierzana wyspecjalizowanej, lokalnej firmie. Dzięki temu to Członek Zarządu (Dyrektor) Fundacji, a nie Fundator, zostaje ujawniony w publicznym rejestrze. Fundator będący zazwyczaj jednocześnie Protektorem, ma wpływ na skład osobowy Zarządu Fundacji. Odpowiednie zapisy statutu i innych dokumentów korporacyjnych uniemożliwiają Zarządowi dowolne rozporządzanie majątkiem Fundacji, zatem majątek klienta pozostaje zabezpieczony mimo powierzenia zarządu majątkiem Fundacji w ręce zewnętrznego podmiotu zagranicznego. Protektorem Fundacji może być tylko osoba fizyczna powołana przez podmiot będący założycielem Fundacji, który posiada uprawnienie do udzielania Zarządowi zgody na dokonywanie czynności zaliczanych do określonych kategorii.

W praktyce istnieje szereg sposobów ustalenia „ładu korporacyjnego”
Fundacji, jak również zasad dziedziczenia i przenoszenia uprawnień kontrolnych w Fundacji. Ostateczna treść postanowień statutu jest dostosowana do indywidualnej sytuacji majątkowej i rodzinnej Fundatora.

W standardowej strukturze, jeden bądź kilku członków rodziny wnoszą majątek (udziały, akcje, nieruchomości, środki finansowe, dzieła sztuki etc.) do Fundacji w drodze darowizny. Równocześnie określają, iż te aktywa, a także dochody z nich uzyskane, mogą być rozporządzane tylko na rzecz członków rodziny, których określa się mianem beneficjentów. Wszelkie rozporządzenia dokonane przez Fundację muszą uwzględniać życzenie osoby, która dany majątek wniosła do Fundacji. Wola Fundatora określona jest w specjalnie przygotowanym w tym celu dokumencie, w którym to Fundator wskazuje, jakie osoby mają być beneficjentem Fundacji. Istnieje również możliwość wprowadzenia bardziej złożonych zapisów dotyczących możliwości korzystania przez beneficjentów z dochodu lub kapitału Fundacji.

Fundacje holenderskie są podmiotami, które mogą znaleźć zastosowanie jako fundacje prywatne, struktury holdingowe udziałów lub certyfikatów. Fundacje mogą także ustanawiać zabezpieczenie i udzielać gwarancji. Celem Fundacji jest zabezpieczenie majątku fundatora, poprzez jego przeniesienie i osadzenie w Fundacji, która to jak wspomniano wyżej nie posiada wspólników i ryzyk związanych z powiązaniami osoby fizycznej z jej majątkiem. Możliwe jest dobrowolne ustanowienie celów Fundacji, ale jej wyłącznym celem nie może być dystrybuowanie zysków do fundatora bądź członków jej organów, a także prowadzenie działalności gospodarczej.
Prowadzenie działalności gospodarczej jest możliwe, jeżeli ta przewidziana jest w ramach celów Fundacji i taka działalność podlega opodatkowaniu.

Kwestie opodatkowania Fundacji reguluje art. 2 ust. 1 lit e holenderskiej
ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Wet op de vennootschapsbelasting 1969). Zgodnie z nim, Fundacje utworzone i mające siedzibę na terytorium Holandii, podlegają w tym państwie opodatkowaniu podatkiem dochodowym wyłącznie w takim zakresie, w jakim źródłem dochodów Fundacji jest prowadzona przez nich działalność gospodarcza. Fundacja nie podlega opodatkowaniu (traktowana jako podmiot transparentny podatkowo),
jeżeli osiąga tylko dochody pasywne. Prowadzenie działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Fundacja funkcjonująca jako podmiot, który nie prowadzi działalności gospodarczej, nie jest podatnikiem podatku od wartości dodanej w Holandii. Jakikolwiek VAT naliczony, związany z potencjalnymi transakcjami zakupowymi dokonywanymi przez fundację, będzie stanowił obciążenie ekonomiczne Fundacji.

Podsumowując, korzyści związane z utworzeniem Fundacji są następujące:

• Fundacja, z uwagi na całkowite odseparowanie od masy majątkowej fundatora, stanowi najwyższy poziom zabezpieczenia majątku prywatnego fundatora przed roszczeniami wierzycieli, zarówno tych o charakterze prywatnoprawnym, jak i publicznoprawnym;
• Pomimo odseparowania majątku Fundacji, fundatorowi przysługują uprawnienia kontrolne o charakterze osobistym, co zapewnia pełną kontrolę nad majątkiem przekazanym na rzecz Fundacji;
• Uprawnienia osobiste nie podlegają dziedziczeniu, ani jakiemukolwiek podziałowi majątkowemu czy też zajęciu;
• Fundacja jest instytucją prawa obcego, która dodatkowo nie podlega harmonizacji w ramach prawa unijnego, w związku z czym znajduje
  się poza zakresem polskiej jurysdykcji sądów;
• Fundacja umożliwia ustanowienie dowolnych zasad dziedziczenia majątku, co zapewnia zachowanie ciągłości biznesu jak i bezpieczeństwa majątku rodzinnego, usunięcie jednej z potencjalnych przyczyn konfliktów między członkami rodziny;
• Fundacja jest instytucją ugruntowaną w holenderskim systemie prawnym, co zapewnia przewidywalność w zakresie stosowania prawa;
• Fundacja w sytuacji, gdy nie prowadzi aktywnej działalności gospodarczej, korzysta z preferencyjnego reżimu podatkowego.