Nowe regulacje dotyczące rynku kryptoaktywów

Rynek walut kryptograficznych, który kiedyś pozostawał na obrzeżach systemu finansowego, stał się dzisiaj ważnym graczem w globalnej gospodarce. Dynamiczny wzrost popularności cyfrowych aktywów przyciągnął uwagę zarówno inwestorów, jak i organów regulacyjnych. Jednak w miarę jak rynek kryptowalut dojrzewa, coraz bardziej uwidaczniają się pewne wyzwania i niepewności, które towarzyszą temu nowatorskiemu sektorowi.

Problematyka rynku kryptowalut

W kontekście rynku kryptowalut istnieje wiele wyzwań i ryzyk związanych z brakiem odpowiednich regulacji. To, co często jest postrzegane jako główna zaleta kryptowalut, czyli ich decentralizacja i anonimowość, stanowi równocześnie znaczące ryzyko dla stabilności zarówno samego rynku kryptowalut, jak i całego sektora finansowego. Brak odpowiednich regulacji w tym zakresie stwarza dogodne warunki dla nieuczciwych praktyk, oszustw oraz prania brudnych pieniędzy, co naraża inwestorów na potencjalne straty i generuje ogólną niepewność finansową.

Rozporządzenie MiCA

Aby odpowiedzieć na powyższe wyzwania, na poziomie unijnym przyjęto Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady  w sprawie rynków kryptoaktywów i zmieniające dyrektywę (UE) 2019/1937- Markets in Crypto Assets (MiCA). Celem Rozporządzenia jest wspieranie innowacji i uczciwej konkurencji na rynku aktywów kryptograficznych, przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony inwestorów detalicznych oraz integralności tego rynku.

 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 maja 2023 w sprawie rynków kryptoaktywów i zmieniające dyrektywę (UE) 2019/1937 (Dz.Urz.UE.L 2023 Nr 150, 9.6.2023, str. 40–205);

 Motyw 6 MiCA

Zakres podmiotowy MiCA

Rozporządzenie wprowadza szczegółowe wymogi dotyczące działalności podmiotów, które emitują lub świadczą usługi związane z kryptoaktywami. Zakres podmiotowy MiCA obejmuje m.in. giełdy kryptowalut, dostawców portfeli, czy też emitentów w procesie Initial Coin Offering. Rozporządzenie ma również zastosowanie do podmiotów, które zajmują się przechowywaniem aktywów kryptograficznych w imieniu osób trzecich, takich jak portfele powiernicze, czy emitenci tokenów zabezpieczających.

Doradztwo w zakresie kryptoaktywów

MiCA swoim zakresem obejmie również działalność podmiotów zajmujących się doradztwem w zakresie kryptowalut oraz zarządzających portfelami zawierającymi takiego rodzaju aktywa. Unijny ustawodawca nadaje tym usługom znaczenie równoważne z doradztwem inwestycyjnym oraz zarządzaniem portfelem, o którym mowa w dyrektywie MIFID II

Zakres przedmiotowy MiCA

MiCA definiuje kryptoaktywa jako cyfrowe odzwierciedlenie wartości lub praw, które można przenosić i przechowywać w formie elektronicznej z wykorzystaniem rozproszonego rejestru lub podobnej technologii.

Rozporządzenie reguluje kwestie prawne związane z kryptoaktywami nieobjętymi  dotąd innymi przepisami dotyczącymi usług finansowych. Unijny ustawodawca wyróżnia 3 rodzaje aktywów kryptograficznych, które powinny podlegać różnym wymogom w zależności od sposobu w jakim dążą one do utrzymania swojej stabilnej wartości:

• Tokeny powiązane z aktywami
• Tokeny będące pieniądzem elektronicznym
• Inne tokeny w tym tzw. utility tokens

 Art. 60 ust. 3 pkt g MiCA

 Art. 60 ust. 3 pkt h MiCA

 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniająca Dyrektywę 2002/92/WE i Dyrektywę 2011/61/UE (Dz.Urz.UE.L 2014 Nr 173,
str. 349);

 art. 3 ust.1 pkt 5 MiCA;

Czego nie reguluje MiCA?

Rozporządzenie MiCA zawiera szeroki katalog kryptoaktywów, do których nie ma zastosowania. Poza tokenami będącymi instrumentami finansowymi w myśl dyrektywy MIFID II, są to również tokeny kwalifikowane na podstawie innych aktów prawnych jako pieniądz elektroniczny, środek pieniężny czy depozyt. Rozporządzenie nie reguluje także kwestii związanych ze zdecentralizowanymi finansami (DeFi) czy też Pieniądzem cyfrowego banku centralnego (CBDC) oraz niewymienialnymi tokenami (NFT).

 Art.2 ust. 2 MiCA

NFT na gruncie MiCA

Zgodnie z przepisami Rozporządzenia MiCA, aktywa kryptograficzne o charakterze unikalnym i niewymiennym, takie jak NFT (Non-Fungible Tokens), znajdują się poza zakresem jego regulacji. Takie wyłączenie wynika z faktu, że wartość tych aktywów opiera się na ich innych cechach, a w szczególności na braku możliwości ich wymiany bezpośrednio z innymi kryptoaktywami.

Jednakże unijny prawodawca wyraźnie podkreśla, że sam fakt przypisania unikalnego identyfikatora do kryptoaktywa nie jest wystarczający, by automatycznie zakwalifikować je jako NFT. Innymi słowy, emisja ułamkowych NFT lub ich dużych serii i kolekcji może w niektórych przypadkach podlegać wymogom określonym w MiCA.

Warto zaznaczyć, że wyłączenie NFT spod regulacji MiCA nie wpływa na ich ewentualną klasyfikację jako instrumentów finansowych zgodnie z MIFID II. W celu uniknięcia ewentualnych niejasności, przepisy MiCA upoważniają Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych do wydawania stosownych wytycznych dotyczących kryteriów klasyfikacji kryptoaktywów jako instrumentów finansowych.

 Motyw 14 MiCA

Obowiązki informacyjne

W przypadku publicznego oferowania aktywów kryptograficznych, z wyłączeniem tokenów powiązanych z aktywami lub tokenów pieniądza elektronicznego, lub ubiegania się o dopuszczenie takich aktywów do obrotu na terenie Unii Europejskiej, oferenci lub osoby starające się o dopuszczenie powinni przygotować, złożyć do właściwego organu i opublikować tzw. białą księgę („Whitepaper”). To szczegółowy dokument informacyjny, opisujący nową kryptowalutę lub projekt blockchain. Whitepapers są wykorzystywane w celu przyciągnięcia inwestorów oraz zapewnienia przejrzystości i wiarygodności projektu. Whitepaper powinien zawierać informacje dotyczące:

• emitenta, oferującego lub osoby ubiegającej się o dopuszczenie do obrotu;
• projektu, który ma zostać zrealizowany dzięki pozyskanemu kapitałowi;
• publicznej oferty kryptoaktywów lub ich dopuszczenia do obrotu;
• praw i obowiązków związanych z kryptoaktywami;
• technologii bazowej wykorzystywanej do takich aktywów kryptograficznych;
• powiązanego ryzyka.

Dostawcy usług kryptograficznych

Podmioty, które chcą świadczyć usługi objęte regulacjami MiCA, będą musiały uzyskać odpowiednie zezwolenie oraz wpis do rejestru prowadzonego przez Europejski Urząd Nadzoru Giełdowego.

Aby uzyskać   stosowną licencję, dostawcy usług będą musieli posiadać siedzibę statutową w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej. MiCA przewiduje w tym zakresie opcję paszportowania zezwoleń, która umożliwi działanie dostawcom na całym rynku europejskim.

Jednocześnie, aby spełnić warunki uzyskania licencji, dostawcy usług będą zobligowani do spełnienia licznych kryteriów ostrożnościowych, w tym posiadania adekwatnych zabezpieczeń finansowych. Nowe przepisy wprowadzają również konkretne wymogi dotyczące odpowiedniości członków organów zarządzających dostawców usług. W przypadku przekazywania funkcji operacyjnych, dostawcy usług będą zobligowani do umożliwienia właściwym organom efektywnego nadzoru i utrzymania stosownych polityk dotyczących planów awaryjnych i strategii.

Dostawcy usług związanych z kryptoaktywami zostaną również zobowiązani do uczciwego i rzetelnego działania, w pełnej zgodzie z najlepiej pojętym interesem swoich klientów, oraz przestrzegania zasad dotyczących komunikacji marketingowej, które będą regulowane na zasadach analogicznych do przepisów MIFID II

Wyłączenia dla firm inwestycyjnych

Warto jednak podkreślić, że niektóre podmioty rynku kapitałowego mogą prowadzić tego rodzaju działalność na uproszczonych zasadach. Zgodnie z przepisami MiCA, instytucje kredytowe, firmy inwestycyjne, instytucje pieniądza elektronicznego oraz zarządzający UCITS czy też zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi mogą świadczyć niektóre usługi związane z kryptoaktywami po uprzednim powiadomieniu właściwego organu, przed rozpoczęciem świadczenia tych usług po raz pierwszy. W takim przypadku podmioty te będą zwolnione z obowiązku uzyskiwania zezwolenia.

 Art. 60 MiCA

Wejście w życie MiCA

Rozporządzenie MiCA zasadniczo zacznie obowiązywać od 30 grudnia 2024 roku. Oznacza to, że od tego dnia wchodzą w życie przepisy regulujące emitentów kryptowalut oraz dostawców usług związanych z kryptoaktywami. Natomiast przepisy dotyczące tokenów powiązanych z aktywami oraz tokenów będących e-pieniądzem będą miały zastosowanie wcześniej,
bo już od 30 czerwca 2024 roku.