Podatek od przychodów ze źródeł nieujawnionych – czy będzie 10 letnie przedawnienie?

Rząd pracuje nad nowymi przepisami dotyczącymi opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w nieujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Ma to związek z uznaniem przez Trybunał Konstytucyjny dotychczas obowiązujących przepisów za niekonstytucyjne.

Dla przypomnienia, w dniu 29 lipca obecnego roku Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok o sygn. P 49/13, w którym orzekł, że art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym obecnie (tj. od dnia 1 stycznia 2007 r.) jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 84 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Jednocześnie Trybunał zdecydował o odroczeniu utraty mocy wiążącej przez ten przepis o osiemnaście miesięcy od dnia publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw, co miało dać ustawodawcy niezbędny czas na wprowadzenie nowej regulacji oraz zapobiec powstaniu luki w przepisach. Wcześniej, w dniu 18 lipca 2013 roku wydano wyrok o sygn. SK 18/09, w którym za niezgodny z Konstytucją uznano przepis art. 20 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym
od 1 stycznia 1998 r. do 31 grudnia 2006 r.

Zgodnie z postanowieniami projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy – Ordynacja podatkowa z dnia
2 czerwca 2014 r. przyjęto między innymi, że:

1. Przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzące ze źródeł nieujawnionych zostaną uznane za odrębne źródło przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych – nie zaś, jak dotąd, za przychód z „innych źródeł”, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy;
2. Przychodom nieznajdującym pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzącym ze źródeł nieujawnionych zostanie poświęcona kompleksowa regulacja, zawarta w nowo dodanym rozdziale 5a ustawy. Zawarte w nim będą między innymi przepisy definiujące ten rodzaj przychodów, sposób
   ich ustalania, moment powstania obowiązku podatkowego oraz zasady postępowania organu podatkowego;
3. Zachowano sankcyjną stawkę podatku, wynoszącą 75% podstawy opodatkowania. Planuje się również wprowadzenie dodatkowej stawki 55%, mającej zastosowanie w sytuacjach określonych w projekcie ustawy;
4. Wprowadzono zasadę, zgodnie z którą w pierwszej kolejności należy dążyć do ustalenia źródła przychodów i ich opodatkowania podatkiem dochodowym innym niż według stawki sankcyjnej lub innym rodzajem podatku na podstawie odrębnych ustaw.
   Dopiero gdy nie uda się zastosować tej zasady, zostanie ustalony podatek od przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych;
5. Przewidziano domniemanie, w myśl którego, w braku przeciwnego dowodu, uzyskane przez podatnika przychody pochodzą z tytułu czynności, które mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy;
6. Termin przedawnienia prawa organu do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych został wydłużony do 10 lat licząc od końca roku, w którym powstanie obowiązek podatkowy.

Na szczególną uwagę zasługuje planowane przedłużenie prawa wymiaru przez organy podatkowe dochodu nieujawnionego do 10 lat. Rada Legislacyjna działająca przy Prezesie Rady Ministrów wydała nawet negatywną opinię w tej sprawie podnosząc, że takie zakreślenie terminu przedawnienia może naruszać standardy konstytucyjne, stanowiąc jednocześnie istotne zagrożenie dla podatników. Ci bowiem mogą mieć istotne trudności w wykazaniu pochodzenia majątku oraz poprawności rozliczania się z podatków w tak długim okresie. Wiązałoby się to dodatkowo z koniecznością przechowywania przez podatników dokumentów i zabezpieczania dowodów przez cały, wydłużony okres przedawnienia. Zastrzeżenia Rady Legislacyjnej dotyczą także niektórych aspektów proponowanego przez Radę Ministrów postępowania podatkowego.

Zgodnie z zawartymi w projekcie ustawy przepisami przejściowymi, nowe przepisy znajdą zastosowanie także do postępowań wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie ustawy nowelizującej. Uwzględniając wytyczne zawarte w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego projektodawca postanowił, że dziesięcioletni termin przedawnienia nie znajdzie zastosowania do tych zobowiązań podatkowych ze źródeł nieujawnionych, które uległy przedawnieniu na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów.

Planowany termin wejścia zmian w życie to 1 stycznia 2015 roku.