Podział majątku w praktyce. Majątek osobisty a majątek wspólny
19.09.2023 / Publikacje / Prawo rodzinne
Często, przy okazji tematu podziału majątku, słyszymy, że dane prawo lub przedmiot wchodzi w skład majątku osobistego, wobec czego wyłączone są z postępowania podziałowego. Aby w ogóle zająć się podziałem majątku między współmałżonków, należy ustalić wpierw, co wchodzi w skład majątku osobistego, a co w skład majątku wspólnego. Dzięki pozyskaniu tej wiedzy będziemy w stanie ustalić właściwy skład majątku wspólnego, a co za tym idzie wyjść z żądaniem odpowiedniego jego podziału.
Co wchodzi w skład majątku osobistego?
Zacznijmy jednak od samego początku. Zgodnie z przepisem art. 33 kro do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
- przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej – mówiąc kolokwialnie, to, co zostało nabyte (niezależnie od sposobu nabycia) przed ślubem lub zawarciem umowy znoszącej rozdzielność majątkową w trakcie trwania małżeństwa;
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił – UWAGA – w razie postępowania sądowego, sąd bada intencję darczyńcy lub spadkodawcy. O ile ustalenie woli spadkodawcy jest co do zasady, dość łatwym zadaniem (wynika to wprost z treści testamentu), o tyle w przypadku darowizny, której przejawem jest jedynie przelew środków pieniężnych na rachunek bankowy, jest to nieco trudniejsze. Dlatego też niezwykle ważnym jest, aby w razie woli darowania obojgu małżonkom środków pieniężnych na określone cele, zawrzeć z nimi umowę darowizny, w której określi się dla kogo i w jakim celu dokonywana jest darowizna;
- prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
- przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków – oznacza to, że prawo dochodzenia niewypłaconego wynagrodzenia za pracę, z umowy cywilnoprawnej lub np. dywidendy – wchodzi w skład majątku osobistego małżonka. Same środki zaś pochodzące z wynagrodzenia za pracę, umów cywilnoprawnych itd. wchodzą w skład majątku wspólnego;
- przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
- przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej – o tak zwanej surogacji będę pisała w kolejnych artykułach.
Polski ustawodawca lubi urozmaicać życie, wobec czego od wyżej wymienionych zasad wprowadzono pewne wyjątki i tak, zgodnie z przepisem art. 34 kro przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków (np. sprzęty RTV czy AGD) są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Co wchodzi w skład majątku wspólnego?
Z kolei w skład majątku wspólnego wchodzą, zgodnie z przepisem art. 31 kro przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:
- Pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
- Dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
- Środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
- Kwoty składek zaewidencjonowane na subkoncie, o którym mowa w art. 40a Ustawy z 13.10.98r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Ustrój wspólności majątkowej uprawnia każdego z małżonków do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka. Co istotne, w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Podsumowanie
W serii artykułów o tematyce podziału majątku, zamierzamy sukcesywnie przedstawić Państwu poszczególne etapy tego procesu i rzetelnie wyjaśnić kluczowe aspekty. W kolejnym artykule z tej serii, szczegółowo omówimy dalsze kwestie związane z podziałem majątku w praktyce. W razie wątpliwości związanych z Państwa sytuacją, zachęcamy do konsultacji z naszymi specjalistami od prawa rodzinnego.
Autor publikacji