Podział majątku w praktyce. Rozwód a darowizna na jednego ze współmałżonków

Zdarzają się sytuacje, że przy podziale majątku następującego w wyniku rozwodu byli współmałżonkowie pragną zatrzymać przy sobie największą część majątku wspólnego. Zazwyczaj takie próby skupiają się na rzeczach ruchomych lub nieruchomościach nabytych wskutek otrzymanej darowizny. Jakie prawa przysługują obdarowanemu, a jakie współmałżonkowi?
Kogo tak naprawdę możemy uznać za obdarowanego?
Tego dowiecie się z naszego artykułu!

Zakup mieszkania za pieniądze rodziców

Wyobraźmy sobie taką sytuację – małżonkowie zawierają związek małżeński nie ustanawiając między sobą rozdzielności. Do tej pory pomiędzy małżonkami nie istniała dysproporcja majątkowa – oboje nie mieli przed ślubem żadnych nieruchomości ani ruchomości, zarabiają podobnie. Zamierzają jednak powiększyć rodzinę, a co za tym idzie – zamieszkać w większym lokalu. Z pomocą przychodzą rodzice jednego z małżonków, którzy przekazują pieniądze na zakup mieszkania. Po latach obdarowani rozstają się. Jeden w ramach podziału majątku żąda rozliczenia połowy wspólnego mieszkania, drugi zaś twierdzi, że darowizny były czynione tylko na niego. Wobec tego małżonek, określający się jako jedyny obdarowany, oczekuje uznania, że mieszkanie (skoro jego cena została niemalże w całości opłacona z darowizny) należy do jego majątku osobistego lub, ewentualnie, należałoby rozliczyć tak zwany nakład z majątku osobistego na majątek wspólny. Oznaczałoby to, że małżonek, na rzecz którego darowizna nie była czyniona w ramach podziału majątku, nie dostanie faktycznie prawie nic. Co w takiej sytuacji zrobić?

Czy darowizna wchodzi do majątku wspólnego małżonków? 

W świetle aktualnego orzecznictwa sądów powszechnych, nie można przyjmować domniemania, że jeśli darczyńcą jest krewny jednego z małżonków (np. rodzic), to darowizny dokonano tylko na rzecz tego małżonka, albowiem do takiego domniemania brak podstaw w przepisach prawa. Należy przy tym podkreślić, iż o tym, czy darowany przedmiot wchodzi, czy też nie do majątku wspólnego małżonków decyduje wola darczyńcy (darczyńców) w momencie przekazywania darowizny, a nie w momencie dokonywania podziału majątku.

Umowa darowizny – jednoznaczne wskazanie kręgu obdarowanych

Przede wszystkim należy ustalić, czy darowizna była czyniona na rzecz obojga małżonków, czy na rzecz jednego z nich (co będzie oczywiście czynił sąd w ramach postępowania o podział majątku). Zasadą jest, że przedmiot majątkowy nabyty przez darowiznę stanowi majątek osobisty konkretnego małżonka, chyba że darczyńca postanowił inaczej. Idealnym rozwiązaniem jest zatem zawarcie wcześniej z darczyńcą umowy darowizny, w której darczyńca w sposób jednoznaczny wskazuje, kogo obdarowuje. Zazwyczaj podobną umowę strony stosunku zobowiązaniowego, jaki wynika z faktu dokonania darowizny, zawierają w przypadku darowania np. nieruchomości czy samochodu. Problematyczna jednak pozostaje kwestia ustalenia, na czyją rzecz rodzice dokonali przelewu środków pieniężnych w sytuacji, gdy z tytułu przelewu nie wynika, kto jest beneficjentem. Sąd w takiej sytuacji bierze pod uwagę szereg okoliczności:

1. na czyj rachunek bankowy został dokonany przelew (czy współmałżonek miał do niego dostęp),
2. w jaki sposób małżonkom została zakomunikowana decyzja o dokonaniu darowizny,
3. czy w sposób jednoznaczny przedstawiono, kto ma być jej beneficjentem,
4. na co i przez kogo zostały przeznaczone środki pochodzące z darowizny
   (kto podejmował decyzję w tym zakresie),
5. kto dokonał zgłoszenia darowizny w urzędzie skarbowym.

Istotnym jest, że dopiero dokonanie ustaleń całokształtu okoliczności umożliwi sądowi ustalenie, jaka była faktyczna wola darczyńców.

Podsumowanie

W serii artykułów dotyczących podziału majątku prezentujemy Państwu krok po kroku etapy tegoż postępowania i wyjaśniamy najważniejsze kwestie. W kolejnym artykule z serii  przedstawimy Państwu informacje na temat tego, czym jest surogacja.

W przypadku pytań dotyczących podziału majątku zachęcamy do kontaktu z Działem Prawa Rodzinnego Kancelarii Sadkowski i Wspólnicy.
Nasi eksperci służą wsparciem i doświadczeniem w każdej sprawie.