Prawie 5 lat IP BOX. Wszystko, co musisz wiedzieć o uldze

Ulga IP BOX, zwana również Innovation Box, to ulga podatkowa wprowadzona od 1 stycznia 2019 roku,  która obok ulgi badawczo-rozwojowej (B+R) ma za zadanie sprzyjać polskim przedsiębiorcom w tworzeniu i komercjalizacji innowacyjnych rozwiązań będących efektem prac badawczo-rozwojowych. Polega na opodatkowaniu podatkiem dochodowym (zarówno PIT, jak i CIT) według stawki w wysokości 5% kwalifikowanych dochodów uzyskanych przez podatnika z tzw. kwalifikowanych praw własności intelektualnej (IP). Warto podkreślić, że IP BOX ma również zastosowanie do dochodów ze sprzedaży towarów i usług związanych z tymi prawami, w części, w jakiej prawa te zostały przez polskiego podatnika:

• wypracowane, lub
• rozwinięte, lub
• ulepszone.

Inaczej rzecz ujmując, preferencyjna stawka w podatkach dochodowych już po spełnieniu jednego z wyżej wymienionych warunków jest dostępna dla przedsiębiorców, którzy osiągają dochody z prawa własności intelektualnej uzyskanego z działalności B+R lub z usług B+R zakupionych od innych podmiotów, ale przez siebie opatentowanych.

Kto może skorzystać z ulgi IP BOX?

Z ulgi mogą skorzystać podatnicy, którzy osiągają dochody m.in. z:

• opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej;
• sprzedaży kwalifikowanego prawa własności intelektualnej;
• kwalifikowanego prawa własności intelektualnej uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi.

Na gruncie przepisów o IP BOX przez kwalifikowane prawo własności intelektualnej rozumie się:

1. patent;
2. prawo ochronne na wzór użytkowy;
3. prawo z rejestracji wzoru przemysłowego;
4. prawo z rejestracji topografii układu scalonego;
5. dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin;
6. prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu;
7. wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin (Dz. U. z 2021 r. poz. 213);
8. autorskie prawo do programu komputerowego.

– podlegające ochronie prawnej na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, oraz innych umów międzynarodowych, których stroną jest Unia Europejska, których przedmiot ochrony został wytworzony, rozwinięty lub ulepszony przez podatnika w ramach prowadzonej przez niego działalności badawczo-rozwojowej.

Przepisy stosuje się odpowiednio do ekspektatywy uzyskania kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w związku ze zgłoszeniem lub złożeniem wniosku o uzyskanie takiego prawa ochronnego do właściwego organu, od dnia zgłoszenia lub złożenia wniosku.

Działalność B+R a ulga IP BOX

Jak wspomniano wcześniej, jednym z kluczowych warunków otrzymania ulgi jest prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej. Zgodnie z ustawami o podatkach dochodowych działalność taka obejmuje badania naukowe (podstawowe oraz przemysłowe) lub prace rozwojowe, podejmowane w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Badaniem podstawowym jest działalność eksperymentalna lub teoretyczna podejmowana w głównej mierze w celu zdobycia całkiem nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne. Z kolei badanie przemysłowe również jest nastawione na zdobywanie nowej wiedzy, jednak bardziej zorientowane na konkretny cel praktyczny. Są to zatem badania mające na celu opracowanie nowych produktów, procesów i usług lub wprowadzenie znaczących ulepszeń do istniejących już produktów.

Pracami rozwojowymi można nazwać natomiast systematyczne prace opierające się na istniejącej wiedzy uzyskanej w wyniku działalności badawczej lub doświadczeń praktycznych. Obejmują one nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług. W zakres prac rozwojowych wchodzi też działalność, która bazuje na narzędziach informatycznych lub oprogramowaniu.

Inne warunki, aby prawidłowo zastosować ulgę IP BOX

Zastosowanie IP BOX przez podatników obwarowane jest również innymi obowiązkami, wynikającymi z ustaw o podatkach dochodowych. Podatnik powinien przede wszystkim:

• wyodrębnić każdy kwalifikowany IP w prowadzonych księgach rachunkowych;
• prowadzić księgi rachunkowe w sposób zapewniający ustalenie przychodów, kosztów uzyskania przychodów i dochodu (straty), przypadających na każde kwalifikowane IP;
• wyodrębnić za pomocą tzw. wskaźnika nexus koszty faktycznie poniesione przez podatnika, przypadające na każde kwalifikowane IP, w sposób zapewniający określenie kwalifikowanego dochodu;
• dokonać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych tak, aby zapewnić możliwość ustalenia łącznego dochodu z kwalifikowanych IP (jeśli podatnik wykorzystuje więcej niż jedno kwalifikowane IP, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w dwóch powyższych punktach);
• dokonać zapisów w prowadzonych księgach rachunkowych w sposób zapewniający ustalenie dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej w odniesieniu do produktu lub usługi (gdy podatnik wykorzystuje jedno kwalifikowane IP lub większą liczbę tych praw w tym produkcie lub tej usłudze albo w produktach lub usługach, a w prowadzonych księgach rachunkowych nie jest możliwe spełnienie warunków, o których mowa w trzech powyższych punktach);
• prowadzić odpowiednią ewidencję czasu pracy personelu zaangażowanego w działalność badawczo-rozwojową.

Jak wyliczyć i rozliczyć ulgę IP BOX?

Przy wykorzystaniu IP BOX, dochód z kwalifikowanego IP ustala się na podstawie iloczynu dochodu z kwalifikowanego IP osiągniętego w roku podatkowym i przywołanego już powyżej wskaźnika nexus:

gdzie:

D – dochód z kwalifikowanego IP

n – wskaźnik nexus

Wskaźnik nexus pokazuje wysokość kwalifikowanych kosztów i jest określany indywidualnie dla każdego kwalifikowanego IP osobno. W celu jego obliczenia należy posłużyć się poniższym wzorem:

gdzie poszczególne litery oznaczają koszty faktycznie poniesione przez podatnika na:

a – prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność B+R związaną z kwalifikowanym IP;

b – nabycie wyników prac B+R związanych z kwalifikowanym IP, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 3 ustawy PIT;

c – nabycie wyników prac B+R związanych z kwalifikowanym IP, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy PIT;

d – nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.

Ujęcie IP BOX w zeznaniu podatkowym, podobnie jak w przypadku ulgi B+R, następuje w rozliczeniu rocznym. Wobec powyższego, nie odprowadza się od niego zaliczek na podatek dochodowy. Od podatników wymaga się wykazania w rocznym zeznaniu podatkowym dochodu lub straty, jeśli taka nastąpiła. Co ważne, chociaż przepisy wprost o tym nie wspominają, należy przyjąć, że w przypadku, gdy podatnik stosuje łączne podejście do rozliczenia kilku IP, wówczas i w zeznaniu rocznym powinien wykazać dochód w kwocie zsumowanej.

Problematyka stosowania

Liczne wymogi formalne zawarte na przestrzeni różnych ustaw nierzadko powodują problemy z wykładnią konkretnych przepisów. W tym zakresie nie pomaga również jakość uchwalanego przez ustawodawców prawa oraz częstotliwość jego zmian. Znajduje to odzwierciedlenie w wielu wyrokach sądów krajowych i interpretacjach organów podatkowych. Najczęściej kierowane przez podatników zapytania to:

• Jakie koszty można uwzględnić przy ustalaniu wskaźnika nexus?
• Czy dana działalność podatnika może zostać uznana za działalność B+R?
• Czy dane rozwiązanie technologiczne można uznać za kwalifikowane prawo własności intelektualnej?

Z perspektywy czasu wiemy, że organ wydający interpretacje podatkowe (Krajowa Informacja Skarbowa) przerzuca na niektórych podatników ciężar dokonania oceny prawnej w zakresie ulgi IP BOX umożliwiającej zastosowanie preferencyjnej, 5-procentowej stawki podatku dochodowego. KIS wzywa podatników do uzupełnienia braków formalnych wniosku, aby sami rozwiewali wątpliwości w kontekście wykładni przepisów, o które pytają, czyniąc jednocześnie z wniosku o indywidualną interpretację sformalizowany i wieloetapowy proces, który w efekcie może nie przynieść oczekiwanych rezultatów.

Niejakie pocieszenie może stanowić fakt, że sądy stają po stronie podatników. Znajduje to odzwierciedlenie m.in. w wyroku WSA w Gliwicach z dnia 3 września  2021 roku (sygn. I SA/Gl 544/21), zgodnie z którym to, czy w danych okolicznościach sprawy podejmowane czynności mieszczą się w danym pojęciu legalnym (tu: działalności badawczo-rozwojowej), czy też nie, należy do organu, który przepis ten będzie stosował (interpretował), a nie do strony, która jedynie wskazuje własne stanowisko i wątpliwości w tej sprawie; organ nie może przerzucać ciężaru dokonania prawidłowej wykładni tego pojęcia na wnioskodawcę.

Jednak na tym problemy podatników się nie kończą. W wielu interpretacjach zwraca się uwagę na fakt, co może być oceniane jako dochód kwalifikowany z prawa własności intelektualnej. W wyroku z dnia 27 października 2020 roku (sygn. I SA/Gd 702/20)  WSA w Gdańsku uznał, że takim dochodem nie jest dochód ze sprzedaży całej grupy produktów, w skład której wchodzi produkt objęty patentem, wzorem użytkowym czy wzorem przemysłowym, lecz dochód osiągany wyłącznie ze sprzedaży tego produktu objętego patentem, wzorem użytkowym czy wzorem przemysłowym.

Ponadto, należy pamiętać, że kryteria IP BOX spełniają dochody z licencji do korzystania z kwalifikowanego IP (a nie tylko z tytułu prawa własności) przysługującej podatnikowi na podstawie umowy, w której zastrzeżono wyłączność korzystania przez podatnika z tego prawa, pod warunkiem uprzedniego prowadzenia przez podatnika prac badawczo-rozwojowych, których efektem jest kwalifikowane prawo własności intelektualnej, na które udzielono tej licencji. Teza ta znajduje swoje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej z dnia 23 maja 2023 roku (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.156.2023.2.RH), w ramach której Dyrektor KIS zgodził się z tym, że programista może rozliczyć w ramach IP BOX nie tylko dochód z tytułu sprzedaży stworzonego programu komputerowego, lecz również z udzielonej licencji.

Na końcową uwagę zasługuje także kwestia innych, nieprzytoczonych w niniejszym artykule, interpretacji i wyroków, które uszczegóławiają zasady przyznawania ulgi IP BOX. Przede wszystkim wskazują, czy ulga ta może mieć zastosowanie dla procesów reorganizacyjnych, jak należy prowadzić ewidencję czasu pracy personelu oraz jakie koszty należy uwzględnić przy ustalaniu wskaźnika nexus. Liczne potrzeby dokonywania wykładni przepisów regulujących kwestię IP BOX skutecznie utrudniają podatnikom, często niezaznajomionym z zawiłościami tych przepisów, rzeczową ocenę możliwości uzyskania preferencyjnej stawki podatku dochodowego. Kluczowe w takim stanie rzeczy jest posiadanie odpowiedniego zaplecza merytorycznego.

Podsumowanie

W procesie ubiegania się o ulgę IP BOX warto skorzystać ze wsparcia prawnika lub doradcy podatkowego, który – w oparciu o przepisy obowiązującego prawa oraz najnowsze orzecznictwo –  wskaże realne i optymalne drogi postępowania. Takim doradztwem służy Dział Prawa Podatkowego Kancelarii Sadkowski i Wspólnicy. Nasi specjaliści przeanalizują indywidualnie każdy przypadek i podejmą odpowiednie kroki, aby zapewnić Klientowi możliwie najbardziej profesjonalne załatwienie sprawy.