Prawo do odliczenia VAT, a przepisy krajowe naruszające dyrektywy unijne

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. (t.j. Dz. U. 2021 r. poz. 685, dalej: u.p.t.u.) są niezgodne z dyrektywą 2006/112/WE, naruszając zasadę neutralności podatku VAT oraz zasadę proporcjonalności. Tak orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej i w ślad za nim w ten sposób orzekają sądy administracyjne.

W jednej ze spraw o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego podatnik przedstawił swoje wątpliwości dotyczące m.in. WNT, dla których podatnikiem jest ich nabywca. We wniosku wskazano sytuacje, iż na skutek błędnego wystawienia faktury przez zagranicznego kontrahenta podatnik błędnie rozpoznał transakcję dostawy maszyny jako WNT. Podatnik wskazał, iż prawidłowo transakcja winna zostać zakwalifikowana jako dostawa z montażem na terytorium RP. Po zaistniałym błędzie konieczna była korekta, a kontrahent dostarczył ją dopiero po okresie trzech miesięcy. Wskutek tego spółka rozliczyła WNT również po upływie trzech miesięcy.

Zdaniem podatnika pomimo zaistniałej sytuacji mógł on wykazać podatek naliczony w tym samym miesiącu, w którym wykazał podatek należny, nie powodując w ten sposób powstania zaległości podatkowej i konieczności zapłaty odsetek.

Ze stanowiskiem podatnika nie zgodził się Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, który wskazał, że postępowanie podatnika jest nieprawidłowe, podkreślając, iż jeśli podatek należny z tytułu WNT nie został wykazany przez podatnika w okresie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów i usług powstał obowiązek podatkowy, to podatnik nie może odliczyć podatku naliczonego w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym wykazała podatek należny, w konsekwencji podatnik winien zapłacić odsetki za zwłokę.

Interpretacja została zaskarżona przed podatnika do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu, który w wyroku z dnia 20 maja 2021 r. (sygn. akt I SA/Op 463/19) uchylił zaskarżoną interpretację i oparł się o wyrok Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 18 marca 2021 r. (sygn. C-895-19).

WSA w orzeczeniu podkreślił generalną zasadę obowiązującą na gruncie podatku od towarów i usług, że: „(…) z prawa do odliczenia VAT należy co do zasady skorzystać za okres, w którym, po pierwsze, to prawo powstało, i po drugie, w którym podatnik jest w posiadaniu faktury.”

Natomiast podatnik może dokonać odliczenia, nawet jeśli nie wykonał swego prawa w okresie,
w którym prawo do odliczenia powstało z zastrzeżeniem regulacji prawa krajowego. WSA wskazał
w ślad za stanowiskiem Trybunału, iż: „Wprawdzie Trybunał nie zanegował samego prawa państw członkowskich do ustanowienia sankcji w przypadku nieprzestrzegania formalnych warunków wykonywania prawa do odliczenia VAT zgodnie z art. 273 dyrektywy VAT, jednakże winno to nastąpić z poszanowaniem zasady proporcjonalności”.

TSUE, a w ślad zanim WSA doszły do przekonania, iż trzy miesięczny termin wynikający z przepisów u.p.t.u. nie może być traktowany jako termin, który powoduje utratę prawa do odliczenia, narusza to zasadę neutralności podatku VAT, zasadę proporcjonalności, a w konsekwencji jest niezgodna z „dyrektywą 112”. Zatem należy stwierdzić, iż zasada proporcjonalności oraz zasada neutralności podatku VAT są czynnikami delimitującymi działania ustawodawcy krajowego na gruncie u.p.t.u.

Jednocześnie wskazać należy, że postępowanie przed WSA w Opolu zostało podjęte po wyroku TSUE, kolejne wyroki zapadają także przed innymi sądami administracyjnymi (por. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 26 maja 2021 r., sygn. akt I SA/Bk 62/21), a w najbliższym czasie należy spodziewać się szeregu wyroków sądów administracyjnych negujących obowiązując przepisy u.p.t.u.