Programy motywacyjne – skuteczne narzędzie budowania lojalności w spółce

Niezależnie od tego, czy mówimy o dojrzałych spółkach, czy o dopiero rozpoczynających działalność start-upach, powodzenie biznesu zależy przede wszystkim od odpowiednich osób. W budowaniu ich lojalności i zwiększaniu efektywności mogą pomóc różnego rodzaju programy motywacyjne – w szczególności te oparte na przyznawaniu praw właścicielskich w spółce (np. udziałów lub akcji). Coraz więcej polskich przedsiębiorców dostrzega ich zalety i decyduje się na wdrożenie takich rozwiązań. Zbliżający się koniec roku to dobry moment, by zaprojektować i uruchomić własny program.

Programy motywacyjne oparte na prawach udziałowych (często określane angielskim skrótem ESOP – Employee Stock Option Plan) to elastyczne narzędzie dodatkowego wynagradzania pracowników i wzmacniania ich więzi ze spółką. W ramach ESOP uczestnicy programu, po spełnieniu określonych warunków, w tym przykładowo osiągnięciu wyznaczonych wskaźników efektywności lub kryteriów lojalnościowych, mogą uzyskać dodatkowe benefity – przede wszystkim możliwość nabycia akcji lub udziałów spółki. Długofalowo taki program może zwiększać motywację, lojalność i zaangażowanie pracowników, zwłaszcza kadry kierowniczej.

W praktyce programy motywacyjne są projektowane indywidualnie – „szyte na miarę” dla konkretnego przedsiębiorcy. I nie jest to pusty slogan, gdyż skuteczny program nie może powstać w oderwaniu od realiów i specyfiki danej firmy. Programy motywacyjne mogą być skierowane do wąskiego grona menedżerów, innych kluczowych współpracowników, a nawet do wszystkich zatrudnionych w firmie. Co istotne, beneficjentami programu nie muszą być wyłącznie pracownicy – mogą to być również osoby współpracujące na podstawie umów cywilnoprawnych. Program może mieć charakter krótko- lub długoterminowy: wspierać realizację bieżących celów albo utrzymanie kluczowych specjalistów w perspektywie kilkuletniej. W ramach programu można przekazywać bezpośrednio akcje lub udziały, ale również inne prawa, np. warranty subskrypcyjne czy opcje na akcje.

Warto dodać, że pod pewnymi warunkami programy motywacyjne mogą korzystać z preferencyjnych zasad opodatkowania, przewidzianych w art. 24 ust. 11-11b ustawy o PIT. W takim przypadku przychód do opodatkowania powstaje dopiero w momencie odpłatnego zbycia akcji, a nie już w momencie ich przyznania.

Od strony formalnej program motywacyjny może opierać się na dwóch podstawowych dokumentach:

• regulaminie programu – określającym ogólne zasady uczestnictwa w programie (np. kryteria, których realizacja uprawnia do przyznania benefitów);
• umowie uczestnictwa w programie – regulującej indywidualne warunki uczestnictwa danej osoby.

Regulamin zazwyczaj jest uchwalany przez odpowiedni organ spółki, natomiast umowy uczestnictwa zawierane są między spółką a konkretnymi beneficjentami programu. Dokumentacji tej towarzyszą niekiedy dodatkowe porozumienia, np. dotyczące zakazu konkurencji lub ograniczenia zbywalności nabytych udziałów/akcji, które wspierają realizację celów programu.

Co istotne, programy motywacyjne mogą być z powodzeniem wdrażane nie tylko w dużych spółkach akcyjnych, lecz także w rodzinnych spółkach z o.o. czy nawet w spółkach komandytowych. W szerszej perspektywie mogą stanowić element procesów sukcesyjnych, zwłaszcza w firmach rodzinnych. Konkretne możliwości w zakresie ESOP zależą głównie od formy prawnej spółki oraz celów, jakie stawia sobie przedsiębiorca.

Pomagamy naszym klientom na wszystkich etapach tworzenia programów motywacyjnych – od opracowania koncepcji, przez przygotowanie dokumentacji (regulaminów, umów i uchwał), aż po wdrożenie i późniejsze doradztwo przy obsłudze ESOP. Mamy doświadczenie w realizacji takich programów zarówno w spółkach giełdowych, jak i w mniejszych podmiotach. Jeśli są Państwo zainteresowani tym rozwiązaniem – zapraszamy do kontaktu.