Przedłużenie mandatów członków zarządu sp. z o.o. w sposób dorozumiany

Przedłużenie mandatów członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dokonane w drodze podjęcia uchwały per facta concludentia – w świetle wyroku Sąd Najwyższego z dnia 4 marca 2015 roku wydanego w sprawie o sygn. akt IV CSK 340/14.

Zgodnie z art. 202 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej również jako: „KSH”), jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu. Powyższe oznacza, iż KSH statuuje zasadę, w myśl której kadencja członków zarządu co do zasady jest roczna. Zasada ta jednak nie ma charakteru bezwzględnego – gdyż zawarcie odpowiednich regulacji w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może doprowadzić do zmodyfikowania kadencji zarządu. Możliwe jest więc wskazanie, że zarząd jest powoływany na czas określony (na przykład na okres 5 lat), a nawet powołanie członków tego organu na czas nieokreślony.

Powyższe oznacza również, iż w braku zawarcia jakiejkolwiek regulacji w umowie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odnoszącej się do kadencji zarządu, wspólnicy spółki na zgromadzeniu, na którym podejmują uchwałę w przedmiocie zatwierdzenia sprawozdania finansowego oraz z działalności spółki, a także uchwałę w przedmiocie udzielenia absolutorium – celem zapewnienia nieprzerwanego funkcjonowania tego organu – powinni również podjąć uchwałę w przedmiocie powołania członków zarządu na kolejne kadencją.

Jak okazuje się w praktyce obrotu, z powyższymi regułami wspólnicy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością są najczęściej niezaznajomieni, niejednokrotnie bowiem wspólnicy są przekonani, że powołanie do zarządu następuje niejako „z mocy prawa” na czas nieokreślony. To zaś doprowadza do tego, iż funkcję członków zarządu pełnią osoby, które mimo iż formalnie wpisane do Krajowego rejestru sądowego, nie posiadają mandatu do sprawowania swojej funkcji.

Powyższym zagadnieniem zajął się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia
4 marca 2015 roku wydanym w sprawie IV CSK 340/14, w którym wskazał, iż „brak dowodu na to, aby istniały w formie pisemnej uchwały o odnowieniu członkom zarządu mandatu na kolejne kadencje (o powołaniu na kolejne kadencje), nie stoi na przeszkodzie ocenie, że byli oni powoływani w formie uchwał podejmowanych per facta concludentia”.

W przedmiotowej sprawie zgromadzenia wspólników uchwałą z dnia 10 maja 2002 r. powołano trzech członków zarządu. W związku z tym, iż ich kadencja nie została określona w umowie spółki, a także uwzględniając literalne brzmienie powołanego wyżej art. 202 § KSH, mandat tych członków zarządu wygasł w dniu 20 czerwca 2004 r., tj. z dniem zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji przez członków tego organu. Na zgromadzeniu tym nie została podjęta uchwała w przedmiocie powołania członków zarządu na kolejną kadencję. Uchwała w przedmiocie powołania do pełnienia funkcji członka zarządu została podjęta przez zgromadzenie wspólników tej spółki dopiero w dniu 31 marca 2014 r. Powyższe oznacza, iż w okresie od 2004 roku do 2014 wszyscy członkowie zarządu pełnili swoją funkcję, mimo formalnego braku podjęcia przez wspólników stosownej uchwały.

Analiza wszystkich okoliczności przedmiotowej sprawy, doprowadziła jednak do uznania przez Sąd Najwyższy, iż mimo braku pisemnych uchwał, okoliczności przedmiotowej sprawy (w szczególności takie jak coroczne terminowe zatwierdzanie sprawozdań finansowych oraz z działalności spółki oraz podejmowanie uchwał w przedmiocie udzielenia absolutorium członkom zarządu) pozwala na przyjęcie, iż w zaistniałym stanie faktycznym powoływanie członków zarządu na kolejne kadencje następowało w drodze podjęcia uchwał per facta concludentia. Jak wskazał jednak Sąd Najwyższy uzasadniając swoje stanowisko:

1. po pierwsze, przepisy KSH nie sprzeciwiają się takiej możliwości
   a „w judykaturze podkreślono, że choć uchwały walnego zgromadzenia wspólników spółki z o.o. powinny mieć formę pisemną, to wymóg
   ten nie stanowi warunku ich ważności”,
2. „o prawnej skuteczności podjęcia uchwały nie decyduje ani podpis przewodniczącego, ani jej ogłoszenie”, zdaniem Sądu Najwyższego podpis przewodniczącego ma charakter formalny, uchwała zapada bowiem z chwilą jej podjęcia, a nie złożenia podpisu i o tym, czy zapadła uchwała czy też nie, decydują rzeczywiście oddane głosy,
3. niesporne okoliczności faktyczne jednoznacznie wskazują na dorozumianą wolę wspólników utrzymywania składu zarządu w jego pierwotnym składzie i odnawiania mu mandatu.

Zaprezentowane powyżej stanowisko Sądu Najwyższego, pozwala więc ostatecznie na przyjęcie, że przy ocenie wygaśnięcia mandatu członków zarządu spółki należy brać pod uwagę nie tylko dosłowne brzmienie przepisów Kodeksu spółek handlowych, ale również wolę wspólników spółki co do przedłużenia kadencji członków zarządu. Zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie ta wola nie budziła jakichkolwiek wątpliwości, zgromadzenia wspólników odbywały się bowiem regularnie, członkowie zarządu otrzymywali absolutorium z tytułu pełnienia swoich obowiązków, dodatkowo również przez cały ten czas ujawnieni byli w rejestrze przedsiębiorców krajowego rejestru sądowego jako osoby uprawnione do reprezentacji tej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Pamiętać jednak przy tym należy, iż każdorazowo ocena czy uchwała faktycznie została podjęta w taki sposób powinna polegać w szczególności na szczegółowej analizie stanu faktycznego konkretnej sprawy.