Rozwód i podział majątku z obcokrajowcem – na co zwrócić uwagę?

Coraz częściej zdarza się, że podejmujemy decyzje o wyjeździe za granicę – na studia, na wymianę, na staże, do pracy. Oczywistym jest, że taka rotacja wiąże się z nawiązywaniem znajomości a w dalszej kolejności, z zakładaniem rodziny. O ile oczywiście na co dzień nie myślimy o kwestiach prawnych związanych z ewentualnym rozwodem i podziałem majątku, o tyle przed podjęciem decyzji o formalizacji związku z obcokrajowcem pamiętać należy o kilku kwestiach. 

Prawo kraju, w którym małżonkowie zamieszkują lub którego są obywatelami

Po pierwsze, zawierając związek z obcokrajowcem, lub zawierając związek w obcym kraju musimy rozważyć, prawo którego kraju będzie miało zastosowanie do uregulowania spraw majątkowych małżeńskich, rozwodów, separacji itd. Ma to zasadnicze znaczenie, albowiem inne są przesłanki orzeczenia rozwodu, czy konsekwencji rozdzielności majątkowej w Polsce a inne np. w Stanach Zjednoczonych. Każdorazowo należy więc przyjrzeć
się ustawodawstwu kraju, w którym małżonkowie zamieszkują lub którego są obywatelami.

W Polsce ustawa prawo międzynarodowe prywatne wskazuje, że małżonkowie mogą poddać swe stosunki majątkowe prawu ojczystemu jednego z nich albo prawu państwa, w którym jedno z nich ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu. Wyboru prawa można dokonać także przed zawarciem małżeństwa w drodze zawarcia umowy.

Z kolei zgodnie ze wskazaną wyżej ustawą rozwiązanie małżeństwa podlega wspólnemu prawu ojczystemu małżonków z chwili żądania rozwiązania małżeństwa a w razie jego braku (z uwagi na różne obywatelstwa) właściwe jest prawo państwa, w którym oboje małżonkowie mają w chwili żądania rozwiązania małżeństwa miejsce zamieszkania. Jeżeli natomiast małżonkowie nie mają w chwili żądania wspólnego miejsca zamieszkania – obowiązuje prawo państwa, w którym oboje małżonkowie mieli ostatnio miejsce wspólnego zwykłego pobytu, jeżeli jedno z nich ma w nim nadal miejsce zwykłego pobytu.

Inaczej wygląda sytuacja, gdy małżonkowie lub przyszli małżonkowie będą zamieszkiwać poza granicami Polski (a ich obywatelstwo będzie różne), w takiej sytuacji każdorazowo należy rozważyć, które przepisy będą miały zastosowanie.

Sąd krajowy może zastosować przepisy prawa obcego

Po drugie zaś, musimy rozważyć do sądu, którego kraju należy złożyć pozew o rozwód, o ustanowienie rozdzielności majątkowej albo o podział majątku. Należy pamiętać, że kwestia tzw. jurysdykcji krajowej jest niezależna od wyboru prawa właściwego. Może bowiem się zdarzyć tak, że sprawa o rozwód będzie rozpoznawana przez sąd w Polsce, ale rozkład pożycia będzie oceniany w oparciu o przepisy prawa obcego. Według tego prawa sąd będzie oceniał przesłanki rozwodu, możliwość złożenia pozwu rozwodowego w Polsce, zgodnie z przepisem art. 1103(1) k.p.c., który umożliwia to w następujących wypadkach:

1. gdy oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
2. małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
3. małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
4. oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.

Regulacje prawne różnych krajów mogą się diametralnie różnić

Podsumowując, warto pamiętać, że w toku postępowania sądowego każdorazowo należy udowodnić swoje twierdzenia stosownymi dowodami. Bez względu na przedmiot sprawy – czy jest to rozwód, rozdzielność majątkowa, separacja czy podział majątku. Przepisy każdego kraju regulują, niekiedy odmiennie, co w toku postępowania może zostać przedłożone jako dowód. Dla przykładu w Polsce wydruki z portali społecznościowych lub raporty detektywów mogą być dowodami w sprawie, ale w innych krajach nie zawsze jest to dozwolone.

Dlatego niezwykle ważnym jest, aby zawierając związek małżeński, czy decydując się na wybór wspólności lub rozdzielności majątkowej mieć świadomość, które przepisy będą mieć zastosowanie. Warto być do tego przygotowanym zarówno pod względem merytorycznym, jak i proceduralnym. Nasza Kancelaria prowadzi liczne sprawy rodzinne (w tym majątkowe) z uwzględnieniem aspektów zagranicznych, dlatego też w razie pojawienia
się pytań, zapraszamy do współpracy.