To nie moje dziecko! Pozew w sprawie o zakwestionowanie pochodzenia dziecka.

Czy ojciec ma możliwości zakwestionowania pochodzenia dziecka? Sprawdź jakie prawa przysługują mężczyznom w nieformalnych związkach oraz w małżeństwach.

Mężczyzna żyjący w nieformalnym związku, lub w związku małżeńskim dowiaduje się, że jest bezpłodny. Informacja ta budzi ogromne zdziwienie, biorąc pod uwagę fakt, że mężczyzna posiada z partnerką/żoną dziecko. Można by uznać, że sytuacja przypomina nietypowe przypadki z serialu prawniczego, ale jak się okazuje w praktyce, często spotykana w rzeczywistości. Czy ojciec ma jakiekolwiek możliwości działania zmierzające do odwrócenia skutków uznania dziecka lub domniemania ojcostwa?
Jak najbardziej. Schemat postępowania zależy od danej sytuacji prawnej mężczyzny.

Sytuacja męża – obalenie domniemania ojcostwa

Musimy pamiętać, że inna będzie sytuacja ojca – męża matki, który dowiedział się, że dziecko nie jest jego, od sytuacji mężczyzny żyjącego w nieformalnym związku, który uznał dziecko.

Jeżeli chodzi o męża matki dziecka, prawo przewiduje domniemanie. Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Oznacza to, że ojciec – mąż, po narodzinach dziecka, nie musi dokonywać przed urzędnikiem stanu cywilnego żadnych specjalnych czynności, aby dziecko uznać.

W razie powzięcia informacji przez mężczyznę, że nie jest on ojcem dziecka, przysługuje mu powództwo do rejonowego sądu opiekuńczego o zaprzeczenie ojcostwa. Uwzględnienie takiego żądania przez sąd spowoduje obalenie domniemania prawnego. Pozew (pismo inicjujące postępowanie) należy zaadresować do sądu rejonowego właściwego ze względu na adres zamieszkania pozwanych. Pozwanymi w sprawie są matka dziecka oraz dziecko.

Niestety, możliwość wytoczenia takiego powództwa ograniczona jest terminem, którego przekroczenie powoduje oddalenie powództwa. Mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę, nie później jednak niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Od pozwu należy wnieść opłatę sądową w wysokości 200 zł.

Sytuacja partnera – ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa

Mężczyzna żyjący w nieformalnym związku, aby uznać dziecko, musi złożyć oświadczenie przed urzędnikiem stanu cywilnego. Uznanie dziecka wiąże
się z powstaniem szeregu zobowiązań i uprawnień, takich jak chociażby obowiązek alimentacyjny, obowiązek sprawowania pieczy nad dzieckiem, obowiązek i prawo do kontaktów z dzieckiem, dziedziczenie ustawowe.

Jeżeli okaże się, że dziecko nie pochodzi od mężczyzny, który je uznał, mężczyźnie temu przysługuje powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. Powództwo to składa się do rejonowego sądu opiekuńczego w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym mężczyzna dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi.

W razie uznania ojcostwa przed urodzeniem się dziecka już poczętego bieg 6-miesięcznego terminu nie może rozpocząć się przed urodzeniem się dziecka. Należy uznać, że termin rozpoczyna bieg, gdy mężczyzna, który uznał ojcostwo, uzyska wiarygodną w danych okolicznościach informację, że nie jest biologicznym ojcem dziecka. Przykładowo, może nią być: uprawdopodobniona wiadomość od matki dziecka, ujawnienie faktu bezpłodności, uzyskanie wyników badań medycznych czyniących nieprawdopodobnym jego ojcostwo (np. typowanie antygenów zgodności tkankowej w przypadku kwalifikowania do przeszczepu).

Nie należy również utożsamiać “dowiedzenia się”, że dziecko nie pochodzi od mężczyzny z uzyskaniem co do tego absolutnej pewności. W takim wypadku bieg terminu nie mógłby właściwie rozpocząć
się bez przeprowadzenia badania DNA (najlepiej przez certyfikowany ośrodek). Wystarczy przekazanie informacji wskazujących na znaczny stopień prawdopodobieństwa, że mężczyzna nie jest ojcem dziecka. Również w tym przypadku powództwo kieruje się przeciwko matce dziecka i przeciwko dziecku. Opłata od pozwu to 200 zł.

Zakwestionowanie ojcostwa – jakie to rodzi konsekwencje?

Wyrok ustalający bezskuteczność uznania ojcostwa, oraz wyrok wydany w postępowaniu o zaprzeczenie ojcostwa znosi stosunek prawny ojcostwa ze skutkiem od chwili urodzenia się dziecka. Nie oznacza to jednak, że podejmowane przez mężczyznę przed wydaniem wyroku czynności rodzicielskie stają się nieważne (chociaż toczy się co do tego spór wśród ekspertów prawa). Wielu przedstawicieli doktryny i orzecznictwa uznaje, że w mocy pozostają czynności wykonywane w ramach sprawowania władzy rodzicielskiej (w szczególności z zakresu reprezentacji dziecka, świadczone dotychczas alimenty itd.)

Podsumowanie

Powyżej przedstawione schematy działania to jedynie ogólne informacje na temat instrumentów prawnych umożliwiających zakwestionowanie pochodzenia dziecka. Każdy z nas ma własną historię, własny bagaż doświadczeń, dlatego też każda sprawa jest niepowtarzalna i jako taka wymaga indywidualnej analizy.