Ulga podatkowa, a konsekwencja w działaniu organu podatkowego w świetle wyroku NSA

W dobie pandemii COVID-19 ulgi podatkowe udzielane przez organy podatkowe na wnioski podatników to istotny instrument związany z prowadzeniem bieżącej polityki fiskalnej. Z jednej strony stymulujący podatników do podejmowania aktywności w zakresie dbania o własne interesy majątkowe, a z drugiej strony poprawiający bieżącą sytuację finansową podatników, z jednoczesnym zabezpieczeniem interesów fiskalnych.

Katalog oraz przesłanki udzielenia ulgi podatkowej szczegółowo opisane są w rozdziale 7a Ordynacji Podatkowej (dalej: o.p.), które organ podatkowy bierze pod uwagę przy wydawaniu decyzji w tym przedmiocie. Do przesłanek udzielenia ulgi podatkowej należą odpowiednio “ważny interes podatnika” oraz “interes publiczny”. Co za tym idzie organ podatkowy powinien każdorazowo dokonać indywidualnej oceny okoliczności przedstawionych we wniosku podatnika, odnieść je do przesłanek ustawowych oraz wydać rozstrzygnięcie z poszanowaniem przepisów rozdziału 7a o.p., jak i pozostałych przepisów w tym zwłaszcza dotyczących zasad postępowania wynikających z o.p.

Powyższy wniosek wynika z najnowszego orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, który to w wyroku z dnia 18 marca 2021 r., sygn. akt III FSK 2920/21 podzielił stanowisko sądu w pierwszej instancji, w której to Sąd wskazał że: „(…) zaskarżona decyzja narusza zasadę zaufania do organów (art. 121 § 1 o.p.) i zasadę przekonywania (art. 124 o.p.). Naruszenie tych zasad Sąd powiązał z brakiem wyjaśnienia w zaskarżonej decyzji, dlaczego w sprawie niniejszej organ odmówił umorzenia odsetek od zaległości podatkowej, podczas gdy niecałe dwa miesiące wcześniej umorzył skarżącej odsetki od innej zaległości podatkowej, w sytuacji gdy każda z tych decyzji została podjęta w analogicznym stanie faktycznym i prawnym.”

Naczelny Sąd Administracyjny wskazał ponadto, iż: „(…) wobec tak rozbieżnych decyzji organów podatkowych i braku jakichkolwiek wyjaśnień odnośnie do przyczyny wydania zupełnie różnych rozstrzygnięć (raz decyzji stwierdzającej wystąpienie ważnego interesu podatnika, innym razem brak takiego interesu) w krótkim okresie czasu, powoduje iż nie wiadomo jakimi przesłankami kierował się organ.”

Podkreślenia wymaga fakt, iż choć niniejsza sprawa dotyczy kwestii udzielenia ulgi podatkowej przed nastaniem okresu pandemii, to wnioski oraz wytyczne wynikające z omawianego wyroku mają niezwykle istotne znaczenie praktyczne w kontekście składania przez podatników wniosków o udzielenie ulg podatkowych w dobie kryzysu finansowego wywołanego pandemią COVID-19 w wielu branżach.

Z analizowanego orzeczenia szczególnej uwagi wymaga końcowa konstatacja Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wskazał, iż: „Niewątpliwie podjęcie zupełnie różnych rozstrzygnięć w krótkim czasie, bez wyjaśnienia przyczyny zajęcia przez organ odmiennego stanowiska w decyzji późniejszej, może podważać zaufanie podatnika do organu i z pewnością nie przekonuje podatnika o słuszności rozstrzygnięcia.”

Co za tym idzie organ podatkowy wydając rozstrzygnięcie w przedmiocie udzielenia ulgi podatkowej winien należycie wyjaśnić przyczyny zajęcia określonego stanowiska czyniąc w ten sposób zadość jednocześnie zasadzie zaufania do organów oraz zasadzie przekonywania. Przy czym działania organu podatkowego winna cechować swoista konsekwencja, by nie dochodziło do sytuacji, w których to
w analogicznym stanie prawnym oraz faktycznym dojdzie do wydania dwóch zupełnie odmiennych decyzji podatkowych w krótkim odstępie czasu.