Wszczęcie postępowania karnego skarbowego nie może służyć wyłącznie zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego – Uchwała 7 sędziów NSA z dnia 24 maja 2021 r., sygn. I FPS 1/21.

Uchwała NSA otwiera podatnikom możliwość skutecznego zaskarżenia decyzji, które zostały wydane po wszczęciu przez urząd skarbowy postępowania przeciwko podatnikowi jedynie w celu zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Naczelny Sąd Administracyjny w formie uchwały 7 sędziów udzielił odpowiedzi na pytanie wystosowane do niego w specjalnej procedurze przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców. Pytanie dotyczyło możliwości badania przez sądy administracyjne decyzji organów podatkowych ustalających zobowiązanie podatkowe, poprzedzonych wszczęciem przez urząd skarbowy postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Problem, który został podniesiony w pytaniu Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców dotyczył praktyki wszczynania przez organy podatkowe postępowań karnych, w celu zawieszenia terminu biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Praktyka ta skutkowała sztucznym „wydłużeniem” ustawowego terminu przedawniania zobowiązania podatkowego. Co do zasady zobowiązania podatkowe przedawniają się po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Ordynacja podatkowa przewiduje jednak dwie instytucje które mają bezpośredni wpływ na bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, tj. przerwanie biegu terminu przedawnienia oraz zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Przerwanie biegu terminu przedawnienia skutkuje tym, że termin ten liczy się od nowa, natomiast zawieszenie biegu terminu przedawnienia skutkuje wydłużeniem terminu przedawnienia o okres tego zawieszenia. Zgodnie z art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej, bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu, z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. Przepis ten był wykorzystywany przez organy podatkowe w celu niedopuszczenia do upływu biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego skutkującego wygaśnięciem tego zobowiązania. W efekcie organy podatkowe „wydłużały” w ten sposób 5-letni ustawowy terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

W związku z powyższym Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców wystąpił w specjalnej procedurze z pytaniem do Naczelnego Sądu Administracyjnego o możliwość badania przez sądy administracyjne w ramach kontroli legalności decyzji administracyjnych, przesłanek wszczynania przez organy podatkowe ww. postępowań na podstawie art. 70 § 6 pkt 1 Ordynacji podatkowej. Rzecznik wskazał na rozbieżności w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego w tym zakresie. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie 7 sędziów rozpoznał pytanie Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw. W podjętej uchwale Naczelny Sąd Administracyjny ocenił, że sądy administracyjne powinny badać legalność decyzji wydanych po wszczęciu przez urząd skarbowy postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe pod kątem zasadności wszczęcia przez urząd skarbowy tego postępowania. W konsekwencji tej uchwały sądy administracyjne są od teraz zobowiązane do badania czy wszczęcie przeciwko podatnikowi postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe nie miało na celu jedynie wydłużenia przez organy podatkowe terminu wygaśnięcia zobowiązania podatkowego.

Sygn. akt: I FPS 1/21