Zagraniczne podmioty oferujące usługi maklerskie

W stanowisku z dnia 30 listopada 2015 roku Urząd Komisji Nadzoru Finansowego zauważył, że przez ostatnich kilka lat zwiększyła się aktywność zagranicznych podmiotów oferujących usługi na rynku Forex. Spółki te intensywnie się reklamują i występują pod wieloma nazwami handlowymi, natomiast wiele z nich nie posiada odpowiednich zezwoleń na prowadzenie działalności inwestycyjnej. Działalność maklerska, szczególnie na rynku Forex wiąże się ze znacznym ryzykiem, zatem bardzo istotne jest weryfikowanie wiarygodności takich instytucji. Przy tej okazji UKNF przestrzegając inwestorów przed dokonywaniem pochopnych inwestycji, przypomniał jednocześnie dopuszczalne przez polskie prawo formy działalności podmiotów zagranicznych oferujących usługi maklerskie i przybliżył ich naturę.

Otóż, na terytorium RP czynności maklerskie mogą być wykonywane wyłącznie przez firmy inwestycyjne oraz zagraniczne firmy inwestycyjne, funkcjonujące jako spółki prawa handlowego lub banki prowadzące działalność maklerską. Definicję firmy inwestycyjnej zawiera art. 3 pkt 33 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2014 r., poz. 94 ze zm.), zgodnie z którym przez firmę inwestycyjną rozumie się dom maklerski, bank prowadzący działalność maklerską, zagraniczną firmę inwestycyjną prowadzącą działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zagraniczną osobę prawną z siedzibą na terytorium państwa należącego do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) lub Światowej Organizacji Handlu (WTO) prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność maklerską. Natomiast za zagraniczną firmę inwestycyjną uważa
się podmiot prowadzący działalność maklerską, z siedzibą lub centralą na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG).

Przedstawiając kwestię prowadzenia działalności maklerskiej przez zagraniczne firmy inwestycyjne, a więc te z siedzibą w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, innym niż Polska, należy zwrócić uwagę, że podmioty te mogą bez zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego prowadzić działalność maklerską na terytorium RP, jeśli uzyskały zezwolenie odpowiedniego organu nadzoru w państwie swej siedziby. Działalność maklerska może być w tym wypadku prowadzona w formie oddziału lub w ramach transgranicznego świadczenia usług bez konieczności tworzenia oddziału. Warunkiem rozpoczęcia działalności przez zagraniczną firmę inwestycyjną jest poinformowanie Komisji Nadzoru Finansowego przez organ nadzoru z państwa siedziby osoby prawnej o zamiarze jej rozpoczęcia. Podmioty prowadzące działalność na terytorium RP w formie oddziału podlegają nadzorowi KNF w zakresie regulacji usług maklerskich określonych w prawie polskim, w innych kwestiach właściwy jest macierzysty organ nadzoru. Natomiast zagraniczne firmy inwestycyjne prowadzące działalność bez otwierania oddziału podlegają w całości nadzorowi organu w państwie macierzystym.

Przechodząc do problematyki prowadzenia działalności maklerskiej przez podmioty z siedzibą w krajach będących członkami WTO lub OECD, z wyłączeniem państw członkowskich UE i EOG, należy podkreślić, że mogą one prowadzić działalność maklerską jedynie w formie oddziału. Zgodnie z definicją zawartą w art. 115 ust. 2 uoif za oddział uważa się wyodrębnioną w strukturach zagranicznej osoby prawnej jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która prowadzi działalność maklerską na terytorium RP. Utworzenie oddziału wymaga uzyskania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, która następnie sprawuje stały nadzór nad jego działalnością.

Co ciekawe, obecnie żadna zagraniczna osoba prawna posiadająca siedzibę w krajach członkowskich WTO lub OECD, a niebędących członkami UE i EOG, nie posiada zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej na terytorium RP. Wydaje się, że podmioty te wybierają alternatywną formę prowadzenia działalności w Polsce, jaką jest przedstawicielstwo prowadzące działalność reklamowo-marketingową, zamiast tworzenia oddziału, wiążącego się z długą procedurą i obowiązkiem spełnienia licznych wymogów dotyczących działalności firm inwestycyjnych na terytorium RP. Należy jednak pamiętać o bardzo wąskim przedmiocie działalności przedstawicielstwa ograniczonym do czynności marketingowych, reklamowych i promocyjnych. Przekroczenie dopuszczalnego zakresu czynności wykonywanych przez przedstawicielstwo może wiązać się z sankcjami karnymi wobec bezprawnie działających podmiotów. W związku z powyższym, skorzystanie z usług zagranicznej osoby prawnej prowadzącej w Polsce działalność w tej formie prawnej, może być problematyczne, gdyż wiąże się chociażby z koniecznością zawarcia konkretnych umów poza granicami Polski – w państwie siedziby zagranicznej osoby prawnej.

Na zakończenie warto zwrócić uwagę, że korzystanie z usług maklerskich świadczonych przez podmioty, które nie są w przedstawiony powyżej sposób nadzorowane, może być bardzo ryzykowne. Warto zatem poprzedzić inwestycję weryfikacją, czy dana instytucja widnieje w odpowiednich rejestrach publikowanych na stronie KNF:

• Lista zagranicznych firm inwestycyjnych prowadzących działalność na terytorium RP w formie oddziału
• Lista zagranicznych firm inwestycyjnych prowadzących działalność na terytorium RP bez otwierania oddziału
• Lista agentów firm inwestycyjnych wraz ze wskazaniem w czyim imieniu i na czyją rzecz wykonują czynności
• Agenci firm inwestycyjnych – osoby fizyczne
• Agenci firm inwestycyjnych – osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.