Zmiany w amortyzacji budynków niemieszkalnych i budowli od 1 stycznia 2024 r.

Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1787) wprowadza możliwość skrócenia okresu amortyzacji środków trwałych w postaci budynków (lokali) niemieszkalnych i budowli. Zmiany w tym zakresie weszły w życie od 1 stycznia 2024 r. i kierowane są do mikro, małych i średnich firm, które prowadzą działalność w gminach znajdujących się w powiatach o wysokim poziomie bezrobocia, gdzie równocześnie dochody podatkowe w przeliczeniu na jednego mieszkańca w danej gminie są stosunkowo niskie.

Amortyzacja budynków niemieszkalnych i budowli przed 1 stycznia 2024 r.

Celem krótkiego przypomnienia, amortyzacja środków trwałych to proces polegający na stopniowym zużywaniu składników majątku za pomocą odpisów amortyzacyjnych, które dokonywane są drogą systematycznego, planowanego rozłożenia wartości środków trwałych w ustalonym okresie amortyzacji. Do środków trwałych zaliczamy rzeczowe składniki majątku, których przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż 1 rok. Aby dany składnik majątku został uznany za środek trwały, musi spełniać jeszcze następujące warunki, tj. stanowić własność lub współwłasność podatnika, zostać nabyty lub wytworzony we własnym zakresie, być kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania oraz winien być wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (przy czym w tym zakresie decydujący jest zamiar podatnika). Środkami trwałymi są budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia, środki transportu oraz inne przedmioty.

Zgodnie z dotychczasowymi przepisami, w przypadku nieruchomości niemieszkalnych podstawowa stawka amortyzacji wynosi 2,5 proc., a przedsiębiorcy mają prawo zastosować stawkę indywidualną w przypadku lokali używanych lub ulepszonych. Jednocześnie okres amortyzacji z zastosowaniem indywidualnej stawki amortyzacyjnej dla lokali niemieszkalnych nie może być krótszy od okresu stanowiącego różnicę 40 lat i liczby lat, które minęły od dnia ich oddania pierwszy raz do używania – aż do dnia wprowadzenia ich do ewidencji środków trwałych. Okres ten musi wynosić co najmniej 10 lat.

Co się zmieniło od 1 stycznia 2024 r.?

1 stycznia 2024 roku weszły w życie zmiany w ustawach dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych. Ustawodawca wprowadził je odpowiednio do art. 22j ustawy o podatku dochodowych od osób fizycznych oraz art. 16j ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Na tej podstawie niektórzy podatnicy będą mogli skorzystać z szybszej amortyzacji zarówno budynków jak i budowli zaliczanych do grupy 1 i 2 Klasyfikacji Środków Trwałych, w ciągu 5 lub 10 lat z uwagi na możliwość stosowania indywidualnych stawek amortyzacji tych środków trwałych, wynoszących nawet do 20 proc. Skorzystanie z krótszego okresu amortyzacji będzie możliwe dla środków trwałych wybudowanych przez mikro, małe oraz średnie przedsiębiorstwa – na terenie tylko niektórych gmin i powiatów.

Możliwość skorzystania z preferencji przysługuje dopiero po spełnieniu dwóch warunków odnoszących się do powiatów i gmin. Skorzystają przedsiębiorcy, których środek trwały znajdzie się na obszarze gminy:

1. zlokalizowanej w powiecie, w którym przeciętna stopa bezrobocia wynosi co najmniej 120 proc. przeciętnej stopy bezrobocia w kraju, oraz
2. w której wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie jest mniejszy niż 100 proc. wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin.

Nowelizacja zakłada, że w przypadku, gdy dany środek trwały znajduje się na obszarze gminy zlokalizowanej w powiecie, gdzie przeciętna stopa bezrobocia wynosi:

• od 120 proc. do 170 proc. przeciętnej stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat (maksymalna stawka amortyzacyjna 10 proc.);
• powyżej 170 proc. przeciętnej stopy bezrobocia w kraju – okres amortyzacji nie może być krótszy niż 5 lat (maksymalna stawka amortyzacyjna 20 proc.).

Nowe korzystne okresy amortyzacji i podwyższone stawki amortyzacyjne mają zastosowanie do środków trwałych będących budynkami (lokalami) niemieszkalnymi i budowlami, w przypadku których po dniu 31 grudnia 2023 r.:

1. nastąpiło uprawomocnienie się decyzji o pozwoleniu na budowę albo
2. upłynął termin na wniesienie sprzeciwu wobec dokonanego zgłoszenia budowy albo wydanie zaświadczenia o braku podstaw do wniesienia takiego sprzeciwu, albo
3. nastąpiło wprowadzenie po raz pierwszy do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli budowa tego środka trwałego nie wymaga uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę albo dokonania zgłoszenia budowy lub z innych przyczyn nie doszło do wydania takiej decyzji albo dokonania takiego zgłoszenia.

Jak te zmiany wpływają na przedsiębiorców?

Trudno nie zauważyć, że przed 1 stycznia 2024 r. bardzo długi okres amortyzacji budowli i budynków niemieszkalnych był dosyć problematyczny dla aktywnie inwestujących przedsiębiorców. Wynosił bowiem zasadniczo nawet 40 lat i pomimo ogromnych nakładów inwestycyjnych ponoszonych przez podatników w związku z ich wytworzeniem, roczne odpisy amortyzacyjne nie mogły być satysfakcjonujące ze względu na czas trwania amortyzacji. Innymi słowy, nie wpływały one istotnie na wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych lub prawnych w danym roku i tylko nieznacznie obniżały roczne zobowiązanie podatkowe. To z kolei istotnie rozkładało w czasie skutki podatkowe poniesionej inwestycji i utrudniało zarządzanie płynnością finansową.

Zmiany wprowadzone na podstawie ustawy z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych są więc szczególnie korzystne dla podatników osiągających wysokie przychody z prowadzonej działalności. Dzięki nim będą mogli szybko pomniejszyć istotne wartości kosztów podatkowych, wynikające z podwyższonych stawek amortyzacyjnych. Wskutek tej preferencji, podatnicy w okresie amortyzacji będą mogli tym samym istotnie zmniejszyć należne fiskusowi kwoty podatku.

Podsumowanie

Nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych może przynieść znaczące korzyści dla mikro, małych oraz średnich przedsiębiorstw, które zdecydują się na wybudowanie budynków niemieszkalnych lub budowli na terenie gmin w powiatach zmagających się z wysoką stopą bezrobocia. Warto natomiast pamiętać o pewnych ograniczeniach. Nowe regulacje mają bowiem zastosowanie do budynków wprowadzonych po raz pierwszy do ewidencji środków trwałych nie wcześniej niż 1 stycznia 2024 r. Nowe rozwiązania nie dotyczą inwestycji w obcych środkach trwałych, używanych czy ulepszonych środków trwałych. W przypadku chęci omówienia nowych regulacji dotyczących amortyzacji środków trwałych zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami z Działu Prawa Podatkowego.