Zmiany w VAT dla usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych od 2015 roku

Komisja Europejska planuje wprowadzenie od 1 stycznia 2015 r. istotnych zmian w przepisach o podatku VAT dotyczących zasad ustalania miejsca świadczenia usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych. Stosowne zmiany zostaną wprowadzone do Dyrektywy Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. W ślad za ustawodawcą wspólnotowym, polski ustawodawca również wprowadza zmiany w przepisach, których wejście w życie zaplanowano już na 1 stycznia 2015 roku.

Jak wynika z opublikowanych przez Dyrekcję Generalną ds. Podatków i Unii Celnej Komisji Europejskiej w dniu 3 kwietnia 2014 r. Not wyjaśniających dotyczących zmian w VAT w UE w odniesieniu do miejsca świadczenia usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych, które wejdą w życie w 2015 r., od dnia 1 stycznia 2015 roku świadczenie usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych będzie podlegało opodatkowaniu w miejscu, w którym siedzibę ma usługobiorca. Będzie to miało miejsce niezależnie od tego, czy usługi te będą świadczone przez przedsiębiorstwa z Unii Europejskiej czy spoza tego obszaru oraz niezależnie od statusu ich usługobiorców (będących lub niebędących podatnikami VAT). W celu zapewnienia prawidłowego opodatkowania tych usług, przedsiębiorstwa z UE i spoza UE będą musiały określić zarówno status swoich usługobiorców (jako będących lub niebędących podatnikami VAT), jak i miejsce (kraj należący lub nienależący do UE), w którym się oni znajdują.

Planowane zmiany nie będą dotyczyły dostawy towarów (w tym sprzedaży na odległość) w przypadku, gdy system elektroniczny używany jest jedynie do składania zamówienia oraz świadczenia usług innych niż telekomunikacyjne, nadawcze i elektroniczne.

Obecnie, zgodnie z art. 44 Dyrektywy 2006/112/WE, usługi świadczone przez przedsiębiorstwo na rzecz innego przedsiębiorstwa podlegają opodatkowaniu w miejscu, w którym ma siedzibę przedsiębiorstwo usługobiorcy („miejscem świadczenia usług na rzecz podatnika działającego w takim charakterze jest miejsce, w którym podatnik ten posiada siedzibę swojej działalności gospodarczej”). Dotyczy to także usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych i zmiana w tym zakresie nie jest obecnie planowana. Z kolei art. 45 Dyrektywy ustanawia zasadę, w myśl której „miejscem świadczenia usług na rzecz osoby niebędącej podatnikiem jest miejsce, w którym usługodawca ma siedzibę swojej działalności gospodarczej”. Oznacza to, że usługi świadczone przez przedsiębiorstwo na rzecz konsumentów końcowych są opodatkowane w państwie siedziby usługodawcy. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy oba te podmioty mają siedziby lub miejsca zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej. Dla odmiany, na mocy art. 58 wspomnianej Dyrektywy, miejscem świadczenia usług świadczonych drogą elektroniczną, świadczonych na rzecz osób niebędących podatnikami, mającymi zamieszkanie na terytorium Unii Europejskiej przez podatników spoza terytorium Unii jest miejsce stałego zamieszkania lub siedziby osoby niebędącej podatnikiem. Podobnie, zgodnie z art. 59 Dyrektywy, miejscem świadczenia m.in. usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych w przypadku ich świadczenia na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem spoza terytorium Unii jest miejsce ich siedziby, zamieszkania lub pobytu. Zatem świadczenie tych usług na rzecz i z państw trzecich jest – co do zasady – opodatkowane w państwie, w którym usługobiorca ma siedzibę lub zamieszkuje.

Powyższe regulacje skutkują między innymi tym, że przedsiębiorstwa mające siedzibę w państwie UE stosującym niższe stawki VAT uzyskują przewagę konkurencyjną nad przedsiębiorstwami mającymi siedzibę w innych państwach członkowskich, które stosują stawki wyższe.

Po zmianach wprowadzonych do przepisów Dyrektywy z dniem 1 stycznia 2015 r., świadczenie usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych przez podatnika na rzecz odbiorcy końcowego, niebędącego podatnikiem będzie we wszystkich przypadkach opodatkowane w państwie usługobiorcy, niezależnie od miejsca siedziby usługodawcy.

Głównym założeniem przewidzianych zmian jest zapewnienie wykonania zasady, iż przychody stanowiące podatek konsumpcyjny powinny zasilać budżet państwa członkowskiego, w którym towary lub usługi są konsumowane. Tym samym, wpływy z VAT będą trafiały do tego państwa członkowskiego, w którym usługi są ostatecznie wykorzystywane.

Należy dodać, że proponowane przez Komisję Europejską przepisy zawierają system wzruszalnych domniemań, mających na celu ułatwienie usługodawcom określenia miejsca siedziby, zamieszkania lub pobytu odbiorców świadczonych przez nich usług. Przykładowo wskazuje się, że usługodawca może założyć, że usługobiorca ma siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w miejscu świadczenia przez niego usług i w miejscu, w którym usługobiorca jest obecny osobiście w sytuacji, w której odbiór takiej usługi wymaga fizycznej obecności usługobiorcy. Z kolei jeżeli usługi telekomunikacyjne, nadawcze lub elektroniczne są świadczone na pokładzie środka transportu wykonującego przewóz osób na terytorium UE uważa
się, że miejscem świadczenia usług jest państwo rozpoczęcia przewozu. Stosowne domniemania przewidziano także w odniesieniu do m.in. usług świadczonych za pośrednictwem łączy stacjonarnych oraz sieci telefonii komórkowej. Postanowiono również, że w przypadku usług nieobjętych żadnym z domniemań określonych w projektowanych przepisach, domniemywa
się, że usługobiorca znajduje się w miejscu, które usługodawca zidentyfikuje na podstawie dwóch niesprzecznych ze sobą dowodów. Wreszcie, wprowadzono możliwość obalania powyższych domniemań przez usługodawców lub organy podatkowe.

Wprowadzane uregulowania mogą spowodować obowiązek rejestracji przedsiębiorców świadczących przedmiotowe usługi we wszystkich krajach Unii Europejskiej, w których posiadają oni odbiorców. Aby tego uniknąć, przewidziano ułatwienie dla podatników, jakim ma być możliwość korzystania w ich krajach z małego punktu obsługi podatników VAT – MOSS (ang. mini one stop shop), za pośrednictwem którego będą oni mogli m.in. składać deklaracje VAT i opłacać podatek, który będzie należny we wszystkich państwach członkowskich.

Polski ustawodawca podjął już stosowne kroki implementacyjne. 25 lipca 2014 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Ordynacja podatkowa, która została już podpisana przez prezydenta i opublikowana w Dzienniku Ustaw dnia 3 września 2014 r. pod pozycją 1171. Ustawa zmieniająca wprowadza zmiany między innymi w odniesieniu do zasady ustalania miejsca świadczenia usług telekomunikacyjnych, a także telekomunikacyjnych i nadawczych (art. 28k ustawy o podatku od towarów i usług). Wprowadza się definicję usług telekomunikacyjnych i nadawczych oraz zmienia definicję usług elektronicznych. W dziale XII ustawy, zawierającym szczególne procedury rozliczania podatku od towarów i usług, dodany został rozdział poświęcony fakultatywnej procedurze szczególnej dotyczącej usług telekomunikacyjnych, nadawczych lub elektronicznych świadczonych przez podmioty mające siedzibę działalności gospodarczej na terytorium Unii Europejskiej, ale nieposiadające takiej siedziby w państwie członkowskim konsumpcji, na rzecz osób niebędących podatnikami. Podpisana przez prezydenta ustawa zmieniająca implementuje również przepisy wspólnotowe o wyłączeniu z terytorium Unii Europejskiej francuskich regionów najbardziej oddalonych, w szczególności Majotty.

Ustawa zmieniająca wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2015 roku, z wyjątkiem z wyjątkiem przepisu o wyłączeniu z terytorium Unii Europejskiej francuskich terytoriów wskazanych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycznia 2014 roku oraz przepisów przejściowych umożliwiających rejestrację dla celów procedur szczególnych, których datę wejścia w życie określono na dzień 1 października 2014 roku.